– GENOM VƏ MRNA İNQİLABI!
ELAZINFO xəbər verir ki, dünya tibbi, xüsusən də onkologiya sahəsində hər kəsin gözlədiyi bir dönüş nöqtəsindədir. COVID-19 pandemiyasında sınaqdan keçən iki texnologiya – CRISPR-Cas9 gen redaktəsi və mRNA vaksinləri – indi xərçəng və genetik xəstəliklərin müalicəsini kökündən dəyişməyə başlayıb.
1. Genetik Xəstəliklərin “Silinməsi” (CRISPR)
Tibb tarixində ilk dəfə CRISPR-Cas9 adlı gen terapiyası metodu Böyük Britaniyada oraqvari hüceyrə anemiyası və beta-talassemiya kimi ağır genetik xəstəliklərin müalicəsi üçün təsdiqlənib.
Bu texnologiya, xəstəliyə səbəb olan geni tam dəqiqliklə kəsib çıxarmağa (redaktə etməyə) və onu sağlam genlə əvəz etməyə imkan verir. Bu, müalicə deyil, genetik səhvin kökündən aradan qaldırılması deməkdir.
Problem: Bu terapiya 2.2 milyon dollara qədər xərc tələb etdiyi üçün əlçatanlığı hələlik məhduddur.
2. Xərçəngə Qarşı Fərdiləşdirilmiş “Vaksinlər” (mRNA)
COVID-19-a qarşı hazırlanan mRNA texnologiyası indi xərçənglə mübarizə üçün yenidən proqramlaşdırılır.
Tədqiqatlar göstərir ki, mRNA vaksinləri immun sistemini xərçəng hüceyrələrini tanımağa və onlara hücum etməyə öyrədən bir növ “həyəcan siqnalı” kimi işləyir. Bu vaksinlər hər bir xəstənin şiş hüceyrələrinə uyğun olaraq fərdi şəkildə hazırlanır.
Onkoloqlar bu fərdi mRNA vaksinlərinin kimyaterapiyanı əvəz edərək, yan təsirləri minimuma endirəcəyinə ümid edirlər.
Tibb, artıq xəstəliklərin nəticələrini müalicə etmək deyil, səbəbini (geni) düzəltmək və immun sistemi yenidən proqramlaşdırmaq dövrünə qədəm qoyub. Bu, bəşəriyyətin genetik xəstəliklərə və xərçəngə qarşı ən böyük zərbəsidir.
Ruslan MƏMMƏDOV
