ELAZ.İNFO, BAKI, 13.05.2025.
ESSE
Bəzən bir ömür bir cümləyə sığar. Bəzən bir insan bir xalqa neçə-neçə dünyanın qapısını aça bilər. Natiq Səfərov da elə bu nadir qələm sahiblərindən idi – özü sakit, sözləri səssizcə gur, tərcümələri isə dilləri birləşdirən, ürəkləri yaxınlaşdıran körpü idi.
O, 27 iyun 1943-cü ildə, Naxçıvan torpağında dünyaya göz açdı. Yayın gur işığında doğulmuşdu – bəlkə də elə buna görə içində daim işıqlı bir söz yanğısı vardı. Uşaqlıq illərindən dilə, ədəbiyyata və insan ruhuna qarşı qəribə bir cazibə hiss edirdi. Hər kitab onun üçün dünya idi, hər yazar – bir dost, bir sirdaş.
Zaman ötür, illər öz səssiz ayaqları ilə aramla gedirdi, amma Natiq müəllimin qələmi dayanmırdı. O, Azərbaycan oxucusuna başqa dillərdə yazılmış dünyaları sevdirdi. O, tərcümə etmirdi – müəllifin nəfəsini, hissini, düşüncəsini Azərbaycan dilində təzədən doğururdu. Con Steynbekin susqun Amerika səhraları, Yasunari Kavabatanın bəyaz Yapon qarı, Qabriel Qarsia Markesin tropik Latın Amerikası kəndləri onun tərcüməsində azərbaycanlı oxucuya doğma kəndlər kimi tanış olurdu.
O, “Azərbaycan” jurnalında, “Yazıçı” nəşriyyatında, Tərcümə Mərkəzində çalışdı – amma heç vaxt sadəcə redaktor olmadı. O, sözə nizam verən, cümləyə nəfəs verən bir yaradıcı idi. Həyat yoldaşının xatirəsində “gecə-gündüz yazı və tərcümə ilə məşğul olan adam” kimi qalması təsadüfi deyil – bu, bir söz adamının ömür boyu öz peşəsinə sədaqətinin ən aydın təsviridir.
Natiq Səfərovun qələmi ilə təkcə ədəbi tərcümə yox, həm də həyat fəlsəfəsi doğurdu. “Xəzinə” adlı kitabı Altay Məmmədovla birgə yazması onun düşüncə coğrafiyasının nə qədər geniş olduğunun bir sübutudur. O, sözlə düşünən, sözlə yaşayan, sözlə danışan bir müdrik idi.
Zaman yenə susdu bir gün. 26 sentyabr 2004-cü ildə, payızın ilk sarı yarpaqları səssizcə yerə düşərkən, o da bu dünyadan ayrıldı. Amma arxasında buraxdığı sözlərlə minlərlə qəlbdə yaşamğa davam etdi. Və onun vəfat tarixi sadəcə bir tarix olmadı – Azərbaycan tərcümə sənətində bir dövrün sonu, amma eyni zamanda bir məktəbin başlanğıcı kimi yadda qaldı.
Bu gün biz Natiq Səfərovu anırıq – təkcə doğulduğu və vəfat etdiyi tarixlə deyil, oxuduğumuz hər sətirdə, başa düşdüyümüz hər xarici yazıçının iç dünyasında onun varlığını hiss edərək. O, sözə sədaqətin, mədəniyyətlərarası dialoqun, incəliyin və zəhmətin simvoluna çevrilmişdir.
Səssiz bir sehrbaz idi – amma səsi bu gün də yazılı sətrlərdə eşidilir…
