İtlərin ulamasının ölüm xəbərçisi olması inancı geniş yayılmış bir xurafatdır və elmi əsası yoxdur. Bu inancın yaranmasının bir neçə səbəbi var və əksər hallarda bu, sadəcə təsadüfi müşahidələrə əsaslanır.
Bu cür inanclar qədim zamanlardan gəlir. Keçmişdə insanlar itlərin davranışlarını tam izah edə bilmədikləri üçün bu hallara mistik məna yükləyirdilər. İtlər bəzən sirli səslər çıxaran, qaranlıqda gəzən və yüksək səs eşidən varlıqlar kimi qəbul olunurdu. Onların ulaması da insanların başa düşmədiyi bir “ruhlar dünyası” ilə əlaqə kimi qəbul edilirdi.
Bu inancın yayılmasına səbəb olan ən əsas amil təsadüfi korrelyasiyadır. Yəni, bir it uladığı vaxt təsadüfən yaxınlıqda bir ölüm hadisəsi baş verə bilər. İnsan beyni bu iki hadisə arasında dərhal bir əlaqə qurur və beləliklə, xurafat güclənir. Əslində isə, bu, sadəcə bir təsadüfdür.
Elmi İzah
İtlərin ulamasının ölüm xəbərçisi olmaması üçün bir çox elmi səbəb var:
Yüksək səsə reaksiya: İtlərin qulaqları çox həssasdır. Onlar insan qulağının eşitmədiyi səsləri (yüksək tezlikli səsləri) eşidə bilirlər. Məsələn, uzaqda ulayan başqa bir itin, sirenlərin və ya bəzi cihazların səsləri onlara reaksiya verməyə səbəb olur. Onlar bu səsləri təqlid etməyə çalışaraq, cavab verirlər.
İt sahibinin psixi vəziyyəti: İtlər sahiblərinin duyğularına qarşı çox həssasdırlar. Əgər bir insan kədərli və ya narahatdırsa, it bunu hiss edir və diqqət cəlb etmək, sahibini sakitləşdirmək və ya sadəcə narahatlığını bildirmək üçün ulaya bilər. Bu isə yanlış olaraq yaxınlaşan bəlalarla əlaqələndirilir.
Ayrılıq narahatlığı: Tək qalan itlər stressdən və ya narahatlıqdan dolayı ulaya bilərlər. Bu, onlara sahiblərinin geri dönməyəcəyini düşündükləri zaman baş verir.
Nəticə olaraq, itlərin ulamağı ölümün xəbərçisi deyil. Bu, onların özlərini ifadə etmək üçün istifadə etdikləri təbii bir instinkt və ya müəyyən bir vəziyyətə qarşı verdikləri reaksiyadır. Bu davranışın arxasında kommunikasiya, diqqət ehtiyacı, ərazi qorunması və ya hətta fiziki narahatlıq kimi səbəblər durur. Xurafatlara inanmaq əvəzinə, itin davranışını diqqətlə müşahidə edərək onun nə demək istədiyini anlamağa çalışmaq daha məntiqli yanaşmadır
İtlər Nə Üçün Ulayır?
İtlərin ulamaq davranışı əsrlər boyu insanları maraqlandırıb və bu davranışın arxasında müxtəlif səbəblər durur. Ulamaq sadəcə səs çıxarmaq deyil, həm də onların ətraf mühitlə, digər itlərlə və insanlarla ünsiyyət qurmaq vasitəsidir. Bu mövzuya dərinlik qataraq aşağıdakı başlıqlarda məlumat verə bilərik:
1. Əsas Səbəblər:
Kommunikasiya: İtlər ulamaqla öz yoldaşlarına yerlərini bildirir və ya bir-birlərinə siqnal göndərirlər. Bu, qrup halında yaşayan canavarların davranışına bənzəyir.
Ərazi Qorunması: Yad səslərə (məsələn, başqa itin ulamasına və ya sirenlərə) cavab olaraq ərazilərini qorumaq məqsədi ilə ulaya bilərlər. Bu, “Bu, mənim ərazimdir” deməyin bir yoludur.
Diqqət Çəkmək: Bəzi itlər sahiblərinin diqqətini çəkmək və ya tək qaldıqlarını hiss etdikdə narahatlıqlarını bildirmək üçün ulaya bilərlər. Bu, ehtiyac duyduqları şeyin çatışmadığına işarə edə bilər.
Ağrı və Narahatlıq: Bəzən itlər xəstəlik və ya ağrı səbəbilə ulaya bilərlər. Bu, onların fiziki narahatlıqlarını ifadə etməyin bir yoludur.
Səs Stimullarına Cavab: Sirenlər, musiqi, zəng və ya başqa itin səsi kimi yüksək tezlikli səslər itlərin ulamağına səbəb ola bilər. Bu, səsi təqlid etməyə və ya ona cavab verməyə çalışdıqlarının bir göstəricisidir.
2. Ulamağın Tarixi və Təkamülü:
Canavarlardan gələn irsiyyət ulamağın təkamülündə əsas rol oynayır. Canavar sürülərində ulamaq həm qrupu bir yerdə saxlamaq, həm də ov zamanı koordinasiya yaratmaq üçün istifadə olunur. İtlər də bu davranışı əcdadlarından miras alıblar, lakin zamanla bu davranışın funksiyası dəyişib və müxtəlif kontekstlərdə istifadə olunmağa başlayıb.
3. Ulamağın Növləri və Mənası:
Sirenlərə Cavab Olarak Ulama: Bu, ən çox rast gəlinən hallardandır. İtlər siren səslərini bəzən digər itin ulaması kimi qəbul edə bilərlər.
Təklikdə Ulama: İt tək qaldıqda narahatlıq və ya təklik hissini bildirmək üçün ulaya bilər. Bu, ayrılıq təşvişinin əlaməti ola bilər.
Sevinc və Həyəcanla Ulama: Bəzi itlər sahiblərini gördükdə və ya həyəcanlı olduqda da ulaya bilərlər. Bu halda ulama xoşbəxtlik və enerji ifadəsidir.
Ruslan MƏMMƏDOV
