ELAZ.İNFO, BAKI, 23.05.2025.
Çəki artımının qarşısını alıb, normal çəkiyə nail olmaq üçün enerji balansına nail olmaq lazımdır, yəni sağlam qida yemək kifayət deyil, ideal olaraq idman etmək, fiziki hazırlığı və ümumi sağlamlığı qorumaq və ya yaxşılaşdırmaq üçün hərəkətlər etmək lazımdır.
Qeyd etmək istəyirəm ki, idmanın çəki artımının qarşısını alaraq, idrak funksiyasını, əhval-ruhiyyəni və ürək-damar, tənəffüs, metabolik və dayaq-hərəkət sağlamlığını yaxşılaşdıraraq, koronar ürək xəstəliyi, insult, 2-ci tip diabet, hipertoniya, dislipidemiya, kolon xərçəngi, kolon xərçəngi, depressiya kimi xəstəliklərin riskini azaltmaqla sağlamlıq faydaları olduğu göstərilmişdir.
Eyni zamanda, idmanın sümük mineral sıxlığını da artırdığına, omba sınığı riskini azaltdığına və yuxu keyfiyyətini yaxşılaşdırdığına dair orta sübutlar var.
Fiziki hərəkətsizlik multifaktorial etiologiyalı ictimai sağlamlıq problemidir, əsasən müasir oturaq həyat tərzinin səbəb olduğu və ölüm hallarının artması ilə əlaqələndirilir.
Ölkəmizdə son araşdırmalar göstərir ki, əhalinin 42,6%-ə qədəri oturaq həyat tərzi keçirir. Hər bi fərdin, fiziki fəaliyyəti orta səviyyədə olmalıdır və qarşıya qoyulan məqsədlərə çatana qədər intensivliyini tədricən artırmalıdır. Ən çox tövsiyə olunan fiziki fəaliyyət yerimə, qaçış, velosiped sürmə, iplə tullanma (ip atlama) və ya üzgüçülükdən ibarət olan aerob və ya müqavimət məşqidir.
Yadda saxlamaq lazımdır ki, kalorili xərclər xəstənin yaşından, cinsindən və fiziki vəziyyətindən asılıdır.
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) yaş qruplarından asılı olaraq aşağıdakı fiziki fəaliyyət səviyyələrini tövsiyə edir:
18 yaşdan 64 yaşa qədər böyüklər:
- Həftədə 150-300 dəqiqə orta aerob fiziki fəaliyyət
- Həftədə 75-150 dəqiqə güclü və ya intensiv aerob fiziki fəaliyyət
- Hər seansda ən azı 10 dəqiqə aerobik məşq edilməlidir
- Ən azı həftədə iki dəfə böyük əzələ qrupları üçün gücləndirici məşqlər.
65 yaşdan yuxarı:
- Hər bir fərdi vəziyyətdə mümkün qədər fiziki aktiv olun.
- Həftədə 150 dəqiqə orta aerob fiziki fəaliyyət və ya
- Həftədə 75 dəqiqə güclü və ya intensiv aerob fiziki fəaliyyət
- Aerobik fəaliyyət hər seansda ən azı 10 dəqiqə həyata keçirilməlidir
- Ən azı həftədə iki dəfə əsas əzələ qrupları üçün gücləndirici məşqlər.
- Məhdud hərəkətliliyi olan xəstələr üçün məqsəd tarazlığı yaxşılaşdırmaq və düşmələrin qarşısını almaq üçün fəaliyyət göstərməkdir.
Bu tövsiyələr hər bir xəstənin imkanlarına, risklərinə və məhdudiyyətlərinə uyğun olaraq uyğunlaşdırılmalıdır.
Qeyd etmək lazımdır ki, məşq etmək mütləq idman zalına getmək demək deyil, həm də istirahət və ya asudə vaxt fəaliyyətinin bir hissəsi kimi, velosipeddən nəqliyyat vasitəsi kimi istifadə etmək və ya gəzmək, gəzinti etmək və ya işə getmək kimi də edilə bilər.
Yekun olaraq qeyd edək ki, müntəzəm fiziki məşqləri sağlam həyat tərzi kimi təşviq etmək və daxil etmək təkcə bədən çəkisini idarə etmək deyil, həm də psixoloji rifaha nail olmaq və ürək-damar xəstəliklərinin, 2-ci tip diabetin, sınıqların və xərçəngin qarşısını almaq üçün qan təzyiqi, qlükoza və lipid səviyyələrini yaxşılaşdırmaq yoludur.
Materialı hazırladı:
Esmira RƏHİMOVA
