Məhərrəm ayının müsəlmanlar üçün əhəmiyyəti nədən ibarətdir?
Məhərrəm ayı İslam təqviminin (Hicri-qəməri təqvimi) ilk ayıdır və müsəlman dünyasında həm dini əhəmiyyəti, həm də tarixi faciələri ilə tanınır.
“Məhərrəm” ərəbcə “haram edilmiş”, “qadağan olunmuş” mənasını verir və İslamdan əvvəl də müharibələrin qadağan olduğu “haram aylar”dan biri idi.
Məhərrəm ayının əhəmiyyəti:
- Hicri Yeni İl: Məhərrəm ayı hicri təqvimi ilə yeni ilin başlanğıcıdır. Bu təqvim Hz. Məhəmməd peyğəmbərin Məkkədən Mədinəyə hicrəti (köçü) ilə başlayır.
- Haram Aylar: Bu, İslamda müharibənin və qan tökməyin qadağan olunduğu dörd haram aydan biridir (digərləri Rəcəb, Zilqədə və Zilhiccədir). Bu, sülh və sabitlik dövrü hesab olunur.
- Matəm Ayı:
Məhərrəm ayı, xüsusilə şiə müsəlmanları üçün böyük bir matəm və hüzn ayıdır. Bunun əsas səbəbi, hicri 61-ci ildə (miladi 680-ci il) bu ayın 10-cu günü – Aşura günü – Həzrət Məhəmməd Peyğəmbərin nəvəsi, İmam Əli və Həzrət Fatimənin oğlu İmam Hüseyn (ə) və onun 72 tərəfdarının Kərbəla çölündə Yezidin ordusu tərəfindən şəhid edilməsidir. Bu hadisə İslam tarixində ən faciəli və təsirli hadisələrdən biri sayılır.
Tarixi hadisələr və əməllər
Məhərrəm ayı, Kərbəla faciəsindən əlavə, İslamdan əvvəl və sonra baş vermiş bir sıra mühüm hadisələrlə də əlaqələndirilir:
Aşura günü (Məhərrəmin 10-u) ilə bağlı müxtəlif rəvayətlər var:
Hz. Adəmin tövbəsinin qəbul edildiyi gün.
Hz. Nuhun gəmisinin tufandan sonra quruya çıxdığı gün.
Hz. Musanın Fironun zülmündən xilas olduğu gün.
Hz. Yusifin zindandan azad edildiyi gün.
Bu səbəbdən bəzi müsəlmanlar (xüsusilə sünnilər) Aşura günü oruc tutmağı savab hesab edirlər.
Kərbəla hadisəsinin detalları:
Məhərrəmin əvvəlindən başlayaraq İmam Hüseynin Kərbəlaya doğru hərəkəti, ailəsinin və tərəfdarlarının susuz qalması, və nəhayət, 10-cu günü onların faciəvi şəkildə şəhid edilməsi bu ayın əsas hadisələrindəndir. Bu hadisə ədalət uğrunda mübarizənin, zülmə qarşı çıxmağın simvoluna çevrilmişdir.
Məhərrəm ayında nələr edilir?
Matəm mərasimləri:
Xüsusilə Azərbaycanda və şiə müsəlmanların yaşadığı digər ölkələrdə məscidlərdə, hüseyniyyələrdə matəm məclisləri, əzadarlıq mərasimləri keçirilir. Bu məclislərdə Kərbəla hadisəsi yad edilir, mərsiyələr oxunur, moizələr söylənilir.
İmam Hüseynə və Kərbəla şəhidlərinə hörmət əlaməti olaraq ehsanlar verilir, kasıblara yardım edilir.
Oruc:
Məhərrəm ayında, xüsusilə Aşura günü oruc tutmaq (Aşura orucu) müsəlmanlar arasında geniş yayılmış bir ibadətdir. Şiələr üçün Aşura günü oruc tutmaq məkruh (bəyənilməz) sayılsa da, qəm-qüssəyə görə yeməkdən çəkinmək adəti var.
Xeyir işlər:
Bu ayda toyların və şənliklərin keçirilməməsi, musiqi dinləməmək kimi bəzi adətlər geniş yayılmışdır. Lakin İslamın özündə bu ayda toyun qadağan olunması ilə bağlı birbaşa bir hökm yoxdur, sadəcə Kərbəla faciəsinə ehtiram əlaməti olaraq şənliklərdən çəkinilir.
Mənəvi təmizlənmə:
Müsəlmanlar üçün bu ay, mənəvi təmizlənməyə, tövbə etməyə, pis əməllərdən uzaq durmağa və xeyirxah işlər görməyə daha çox diqqət yetirilən bir dövrdür.
Məhərrəm ayı hər il miladi təqvimlə fərqli vaxta təsadüf edir, çünki hicri təqvim Ayın hərəkətlərinə əsaslanır və miladi təqvimdən qısadır (təxminən 10-11 gün əvvəl başlayır). Bu ay müsəlman cəmiyyətlərində birliyin, həmrəyliyin və ədalətə sədaqətin simvolu kimi dəyərləndirilir.
Bir də qeyd edim ki, Məhərrəm ayı xüsusilə Aşura günü zincir vurmaq,baş yarmaq, qan tökmək olmaz. Kiməsə zülm vermək xüsusilə də cana, yəni Allahın verdiyi əmanətə əziyyət vermək, qəsd etmək Allahın bəyənmədiyi işlərdəndir.
Məhərrəm ayının faciəsi müsəlmanların qürurla din, namus, torpaq uğrunda şəhid olanların dünyaya müsəlman birliyinin göstəricisidir.
Şəhidlər ölməz!
Şəhidin məqamı ucadır. Bu səbəbdən də bu ayda bütün şəhidlərimizin ruhuna dualar oxumalı, pis əməllərdən çəkinməli, tövbə etməli, köməyə ehtiyacı olanlara yardım etməliyik.
Xurafatdan uzaq durun, xüsusən ələm gəzdirimək, nəzir yığmaq, qollarınıza qara iplərdən qolbaq bağlayıb, onun çirklənərək çürüməsini gözləməkdən və digər bu kimi alma şirk qoşmaqdan uzaq olun ki, nicat tapasınız.
Hər işdə əşyalara yox, Allaha sığının ki, dərdi də, şəfanı da verən Allahdır
Allah Şəhidlərimizə rəhmət eləsin!
Murad ƏLƏKBƏROV
İlahiyyatçı
